टिकाभैरवको खानी ।

काठमाडौं । प्रकृतिमाथि जति आक्रमण गर्यो त्यति नै आक्रमण हामीलाई प्रकृतिले गर्छ ।

हामी जति प्रकृतिको दोहन गर्छौं, सजायस्वरुप प्राकृतिक विपदका घटनाहरु बढ्दै जान्छन् । जब मानवता हराउँछ, तब प्रकृतिको स्वरुप पनि बदलिदै जान्छ । प्राकृतिक श्रोतमाथिका दोहनले प्रकृति त कुरुप बन्छ नै साथमा हाम्रो समाज र समाजमा रहेका प्राणीहरुको समेत अस्तित्व सकिन्छ । किनभने प्रकृति नै नरहे मानिस र मानवताको अर्थ रहँदैन् ।

मानिसले आफ्नो शारीरिक लाज छोप्न कपडा त लगाएका छन् । तर प्रकृतिको अलौकिक गहना उतारेर प्रकृतिलाई नङ्गाइरहेका छन् । प्रकृतिमा रहेका मानिसले नै प्रकृतिलाई नष्ट गरिरहेका छन् । चुरे, नदीनाला, वन र वातावरणको दोहनका कारण अहिलेको समाज रङ हराएको समाजमा परिणत भएको छ । देशका मुख्य शहरको त कुरै छोडौं गाउँका वन, जंगलहरु पनि उजाड भएका छन् ।

प्राकृतिक श्रोतको दोहनका कारण नै देशले अहिले जलवायु परिवर्तनजन्य विपदकाे सामाना गरिरहेको छ । समग्रमा भन्दा प्राकृतिक श्रोतहरु मासिंदै गएका छन् । काठमाडौं उपत्यकाको त कुरा नै गर्नु पर्दैन । हराभरा त छैन् नै डाँडाकाँडा र वनजंगलहरुको समेत दोहन भइरहेको छ । ललितपुरको टिकाभैरव, नल्लु, देविचौर र लेले क्षेत्रलाई यसको नमुनाका रुपमा लिन सकिन्छ । साेही ठाउँकाे वनजंगलभित्र पनि ढुंगा खानी र क्रसर उद्योगले वन फंडानी हुँदा उजाड भएका छन् ।

यहाँबाट उभिएर हेर्दा डाँडापाखा पहिरोले बगाएझै बिरक्त देखिन्छन् । बस्ती बाढीले बगाएको बगरजस्तो छ । वर्षाैं अघिदेखि चल्दै आएका ढुंगा खानी र क्रसर उद्योगले यहाँको यस्तो हालत भएको हो । नीजि जग्गामा सञ्चालित खानी र क्रसरले पछिल्लो समय सीमा मिचेर खोला र जंगल मासिएका छन् । ढुंगा खानी निजी जग्गा छोडेर जंगल पसेपछि अवस्था विकराल बनेको छ ।

खानीले खोतलेको पहाडमा पछिल्लो समय अनगिन्ति पहिरो जाँदा जंगल मासिएको छ । तर पनि स्थानीय सरकार भने मौन रहेकाे छ । सरकारको मौनताले नै बुझ्न सकिन्छ, कि देशका विभिन्न स्थानमा प्रकृतिमाथि कस्तो हस्तक्षेप भइरहेको होला ? सरकार, समाज र सरोकारवाला निकाय सबै मिलेर प्रकृतिको संरक्षण नगर्ने हो भने भावी दिनमा हराभरा भूमि बाँझो र कंक्रिट बन्ने अवस्था सिर्जना नहोला भन्न भने सकिंदैन् ।

त्यसैले प्रकृति केवल मानव जातिको लागि बनेको हो भन्ने भ्रम छोडेर जगतका सबै प्राणीको लागि यसको संरक्षण गर्नेतर्फ लाग्नुपर्ने देखिएकाे छ ।

तस्विर : न्युज एजेन्सी नेपाल