सुरेन्द्र भण्डारी (ईमेज)
झापा, भदौ १४ । विश्वमा नै लोप हुन अवस्थामा पुगेको कछुवाको झापामा संरक्षण गरिंदै आएको छ ।

जिल्लाको अर्जुनधारा नगरपालिकामा रहेको सुखानी सहिद स्मृति प्रतिष्ठानले विगत आठ वर्षदेखि कछुवा संरक्षण गर्दै आएको हो ।

उभयचर तथा सरिसृप संरक्षण समाज नेपाल (आर्काे) को सहकार्यमा सुखानी सहिद स्मृति प्रतिष्ठानले सन् २०१२ बाट विश्वमा लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेका विभिन्न आठ प्रजातिका कछुवा संरक्षण गरेर राखेको छ ।

प्रतिष्ठानले सञ्चालन गरेको ‘कछुवा उद्धार तथा संरक्षण केन्द्र’ मा अहिले ४० भन्दा बढी कछुवालाई संरक्षण गरेर राखिएको छ ।

समुदायमा आधारित भएर सञ्चालनमा ल्याइएको कछुवा संरक्षण केन्द्र सुखानी सहिद स्मृति प्रतिष्ठानको तीन विगाह क्षेत्रफलमा फैलिएको छ ।

यहाँ विश्वमै दुर्लभ मानिएका कछुवासमेत संरक्षण गरेर राखिएको टीआरसीसी टटल्स क्लवका कार्यक्रम निर्देशक सविन अधिकारीले बताउनुभयो ।

कछुवा उद्धार तथा संरक्षण केन्द्रमा संरक्षण गरेर राखिएका कछुवामध्ये झापाको टाङटिङ, बिरिङ खोलामा मात्र पाइने लोपोन्मुख ध्वाँसे–कडे–पाते कछुवासहित ८ प्रजातिका कछुवा छन् ।

कछुवा संरक्षणका लागि प्रतिष्ठानले साना ठूला पोखरी, खुला ठाउँ, सुरक्षित घेराबारा, बोटबिरुवा रोपेको छ ।

जसमा झापाका विभिन्न ठाउँबाट उद्धार गरेर ल्याइएका कछुवा छाडिएको छ ।

कछुवा संरक्षण तथा प्रजनन केन्द्र सञ्चालनमा आएदेखि जिल्लाको मेची बहुमुखी क्याम्पस, विराटनगर, चितवन, काठमाडौं, धनगढीलगायतका स्थानबाट विद्यार्थी अध्ययनका लागि आउने गरेका छन् ।

अहिलेपनि दुई जना विद्यार्थीले कछुवाकै विषयमा शोधपत्र पनि तयार पारिरहेका छन् ।

जिल्लामै पहिलो पटक सञ्चालनमा आएको कछुवा संरक्षण केन्द्रमा राखिएका कछुवाको प्रजननसमेत भएको छ ।

लकडाउनको समयमा मानिसको आवागमन कम भएका कारण कछुवाको प्रजननमा सहयोग पुगेको बताइन्छ ।

अहिले यहाँ राखिएका कछुवाका चारवटा बच्चा जन्मिएका छन् । जसलाई प्रतिष्ठानका पदाधिकारीले प्रत्यक्ष निगरानी गरेर हेरचाह गरिरहेका छन् ।

उभयचर प्राणीमा पर्ने कछुवा विश्वमै मेरुदण्डीय जीवहरुमध्ये अति संकटापन्न अवस्थामा छ ।

यस्तो अवस्थामा केन्द्रले नेपालमा पाइने मात्र नभइ विश्वमा पाइने कछुवाको पनि संरक्षण गरेको छ ।

प्रकृतिको पुरानो जीवधारी कछुवा सरिसृप वर्गमा सर्वाधिक बुद्धिमान प्राणी मानिन्छ ।

पर्यावरण सन्तुलन राख्नसमेत कछुवाको महत्वपूर्ण भूमिका रहने भन्दै अर्जुनधारा नगरपालिकाले कछुवा संरक्षित नगर घोषणाको तयारी गरेको छ ।

भिडियो हेर्नुहोस्