काठमाडौं । देशको रक्तरञ्जित इतिहास बोकेको पशुपति देवपतनमा रहेको भण्डारखालका विषयमा तपाईं कति जानकार हुनुहुन्छ ?

राजा रणबहादुर शाहदेखि जंगबहादुरको शासनकालमा रोपिएका उष्ण वा सम सितोष्ण कसैको स्याहार सुसारबिना तैनाथी दिइरहेका छन् ।

पशुपति क्षेत्र बिकास कोष मातहत रहेको यस स्थानमा कुनै समय यहाँ फुलेका फूल पशुपति मन्दिरमा चढाउने गरिन्थ्यो । यद्यपि अहिले त्यसको कुनै चिनोबानो भेटिन्न । भण्डारखालको मूलढोकाबाट दक्षिणी भागमा अहिले पनि पशुपतिका बासिन्दाले दिवालीको समय यहाँ पूजाअर्चना गर्ने गरेका छन् ।

लिच्छविकालीन शिवलिंगको रंगरोगन गरिएपनि ढुंगे धारा अस्तित्वविहीन बनेको छ । राणा प्रधानमन्त्रीहरुको सुरक्षार्थ खटिने सेनाको सानो ब्यारेक रहने ठाउँ जिर्णोद्धारको पर्खाइमा बसेको वर्षौं भइसक्यो ।

कोषले २०७४ सालमा अवलोकन गर्न आउने मानिसका लागि बाटोघाटो, शौचालय र विश्रामस्थल बनाएको भएपनि अहिले ती कुनै पनि सुविधा उपभोग्य अवस्थामा छैनन् । छिनछिनमा हुने नेतृत्व परिवर्तनका कारण अपेक्षित काम गर्न नसकिएको अनुभव तात्कालिन नेतृत्वको छ ।

केही मानिस शितलको खोजीमा यहाँ आउन चाहान्छन् । तर, लागू औषध दुर्व्यसनीहरूको अखडाका कारण हच्किने गरेका छन् । भूगोल मात्र नभई यहाँ रहेका रुखविरुवा, बनस्पति र भौतिक पूर्वाधार इतिहासको चिनो हो । तर, यिनीहरुको संरक्षणमा कसैको ध्यान गएको छैन ।

कोष नेतृत्व यस विषयमा तैं चुप मै चुप छ । यहाँको समस्या यतिमा मात्र सीमित छैन, यही ठाउँलाई खेलखोर बनाइ आएका बाँदरको खानपान र उनीहरुको स्वास्थ्योपचार जटिल समस्या बनेको छ ।

ऐतिहासिक ठाउँको संरक्षण गरी आन्तरिक र वाह्य पर्यटक आकर्षित गर्न जरुरी छ । नत्र मुलुकको इतिहास झाडी भएर विसर्जन हुनेमा शंका छैन ।