पाल्पा । लुम्बिनी कला संस्कृतिले समृद्ध प्रदेश हो । पाल्पामा झण्डै ५५ प्रतिशत मगर समुदायको बसोबास छ । तर मगर समुदायकै कला, संस्कृति र परम्परा संरक्षणको अभावमा संकट पर्दै गएको स्थितिमा स्थानीय संरक्षणमा जुटेका छन् ।

हाम्रा परम्परागत मौलिक कला संस्कृतिहरु अचम्मका छन् । एउटै व्यक्तिले मादल बजाउने, गित गाउने र नाच्दै गरेको देख्दा परम्परागत कला संस्कृतिको महत्व झल्किन्छ । गाउँघरका बखान, मायाँ पिरतीलाई आधार बनाएर गाउने, नाच्ने, कला संस्कृतिलाई जोगाउन पाका पुस्ता अगाडि सरेका छन् । आधुनिक प्रविधि र पश्चिमा संस्कृतिको प्रभाव गाउँ शहरमा बढ्दै गएकोले परम्परागत कला संस्कृतिमा लागेको ऐंजेरु हटाउन पाल्पाका स्थानीय लागि परेका हुन् ।

रैनादेवी छहरा गाउँपालिकाले गाउँस्तरमा हुने मेला महोत्सवमा मगर कला संस्कृतीको जर्गेनाको अभियान चलाएको छ । विद्यालयका वार्षिकोत्सव, विभिन्न किसिमका कार्यक्रममा, विवाह ब्रतबन्ध, भोज भतेरमा स्थानीय स्तरका पञ्चेबाजा, मारुनी, ठूलो नाच, सोरठी नाच गरेर स्थानीय कला संस्कृति जर्गेना अभियान चालिएको हो । गाउँपालिका भरीका मगर कला संस्कृति जगाउन न्वागी पर्वको अवसरमा रैनादेवी मन्दिर क्षेत्रमा प्रतियोगिता अभियान सञ्चालन गरिएको गाउँपालिकाका अध्यक्ष रुकमांगत भट्टराइले बताउनुभयो ।

बाउबाजेको पाला पनि सर्वश्रेष्ठ ठहरिएका परम्परागत मारुनी, ठुलो नाच, भैली नाच, सोरठी जस्ता नाँच आजपनि युवापुस्तादेखि विदेशीको मन मस्तिष्कमा छाप छोड्न सफल छन । ठूलो नाच, भैली नाच, सोरठी सालैजो जस्ता गीत गाउँदै मादल ठोक्दै गुन्यु र चोलो र टोपीको पहिरन फूल माला लगाएर गरिएको देख्दा जो कोहीलाई नाचु नाचु जस्तो उत्साह बनाउँछ ।

रैनादेवी भुवनपोखरी क्षेत्रमा मगरी कला संस्कृतिले धनी रहेकोले, उनीहरुको पहिचानलाई स्थापित गर्न, परम्परागत कला संस्कृतिबाटै आय आर्जन बढाउने गरी वडा कार्यालयले पहिलो प्राथमिकता साथ जर्गेना अभियान थालेको रैनादेवी छहरा गाउँपालिका वडा नंं ३ का वडा अध्यक्ष प्रदिप पौडेलले बताउनुभयो ।

वडा तथा पालिकाबाटै बजेट विनियोजन गरी परम्परागत कला संस्कृति जर्गेनाको प्रयासले स्थानीयवासी उत्साहित भएको, मगरी कला संस्कृति जर्गेनामा टेवा पुगेको स्थानीय संस्कृतीकर्मी एवं समाजसेवी विशाल दर्लामी बताउनुहुन्छ ।

रैनादेवीको भुवनपोखरी, तानसेनको छाप, निस्दीको मित्याल, झिरुवास, अर्चले, पुर्वखोलाको सिलुवा, रम्भाको फोक्सिङकोट, तिनाउको कचल सत्यवती लगायतका क्षेत्रमा मगरी कला संस्कृती प्रभाव अधिक रहेको छ । सबै पालिकाबाट वार्षिक बजेटदेखि पालिका स्तरमा हुने हरेक कार्यक्रममा परम्परागत कला संस्कृति अभियान थाल्ने हो भने संस्कृतिको जगेर्ना हुनेमा दुई मत छैन् ।