काठमाडौं । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल साताव्यापी चीन भ्रमणका लागि वेईजिङमा हुनुहुन्छ । झन्डै पाँच वर्षमा प्रधानमन्त्रीको स्तरमा नेपालबाट चीनमा भएको यो भ्रमणलाई महत्वपूर्ण मानिएको छ । प्रधानमन्त्रीको हैसियतमा तेस्रो भ्रमणका क्रममा रहनुभएका दाहालले चिनियाँ समकक्षीसँगको भेटपछि १३ बुँदे सम्झौतामा हस्ताक्षरसमेत भैसकेको छ । विभिन्न संशयकाबीच भएको यो भ्रमण र सहमतिलाई सकारात्मकरुपमा हेरिए पनि यसको वास्तविक मूल्यांकन भने आगामी दिनमा मात्र गर्न सकिने सम्बद्ध पक्षको विश्लेषण छ ।

प्रधानमन्त्रीको कार्यकाल सम्हालेको ८ महिना हुँदा दोस्रो पटक दक्षिणी छिमेकी मुलुक भारत पुग्नुभएका पुष्पकमल दाहाल पहिलो पटक उत्तरी छिमेकी मुलुक चीनमा पुग्नु भएको छ । भ्रमणको क्रममा सोमबार प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल र चिनियाँ समकक्षी ली छ्याङको उपस्थितिमा नेपाल र चीनको अधिकारीहरुले सम्झौतामा हस्ताक्षरसमेत गरिसकेका छन् ।

जसमा १२ सम्झौता र १ समझदारी भएको छ । सम्झौताका मूल क्षेत्र कृषि, सञ्चार, विज्ञान तथा प्रविधि, व्यापारसँग सम्बन्धित छन् । यस्तै, नेपालको उत्तरी क्षेत्रमा उत्पादकत्व वृद्धि, डिजिटल अर्थतन्त्र सहकार्य, हरित तथा न्यून कार्बन सहयोग तथा प्राचीन ग्रन्थहरुको अनुवाद तथा प्रकाशनसम्बन्धी सम्झौतामा पनि हस्ताक्षर भएको छ ।

विभिन्न मन्त्रालय अन्तर्गतका यी सम्झौताका सहमतिपत्रमा नेपालका तर्फबाट सम्बन्धित मन्त्रालयका सचिव तथा चीनका लागि नेपाली राजदूत विष्णुपुकार श्रेष्ठ र चिनियाँ अधिकारीबीच हस्ताक्षर भएको हो । चीनको राष्ट्रिय विकास र सुधार आयोग र नेपालको राष्ट्रिय योजना आयोगबीच सहकार्यका लागि सम्झौता भएको छ । यस्तै, नेपालको उत्तरी पहाडी क्षेत्रमा विभिन्न वस्तुको उत्पादन र वितरणसम्बन्धी सन् २०१७ को नेपाल–चीन समझदारीपत्र राजदूत श्रेष्ठ र चिनियाँ अधिकारीबीच आदानप्रदान भएको छ ।

चीनको राष्ट्रिय विकास तथा सुधार आयोग र नेपालको अर्थमन्त्रालयबीच डिजिटल अर्थतन्त्र बढाउने विषयमा सहकार्यका लागि सम्झौता भएको छ । यसैगरी चीनको आयोग र नेपालको वन तथा वातावरण मन्त्रालयबीच हरित तथा न्यून कार्बन विकासका लागि सहकार्य गर्ने सम्झौता भएको छ । यसैगरी चीनको कृषि तथा ग्रामीण सम्बन्ध मन्त्रालय र नेपालको कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयबीच कृषि, पशुपन्छी र माछापालनको विकासका लागि सहकार्य गर्ने सहमति भएको छ ।

यसैगरी, चीनको वाणिज्य मन्त्रालय र नेपालको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयबीच सन् १९८१ मा भएको चीन नेपाल व्यापार र भुक्तानी सम्झौताको समीक्षा र परिमार्जनका लागि संयुक्त प्राविधिक कार्यसमूह गठन गर्ने विषयमा पनि सहमति भएको छ । यस्तै, चीनको सामान्य प्रशासन, भन्सार मन्त्रालय र नेपालको कृषि र पशुपन्छी विकास मन्त्रालयबीच नेपालबाट चीनमा औषधि उत्पादनका लागि वनस्पति निर्यातसम्बन्धी प्रोटोकलमा सहमति भएको छ ।

चिनियाँ प्रेस तथा प्रकाशन विभाग र सस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयबीच प्राचीन ग्रन्थ अनुवाद र प्रकाशन गर्ने विषयमा सहमति भएको छ । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालय र चीनको विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयबीच विज्ञान, प्रविधि र नवप्रवर्तनका क्षेत्रमा सहकार्य गर्ने विषयमा सम्झौता भएको छ । यस्तै, प्रकोप सामाग्री, मानव संशाधन र हिल्सा–सिमकोट सडक परियोजनाका विषयमा पनि सहमति भएको छ ।

यसअघि चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली ले प्रधानमन्त्री दाहाललाई ग्रेट हल अफ द पिपुलमा स्वागत गर्नुभएको थियो भने चिनियाँ सेनाको एउटा टुकडीले तियानमन स्क्वायरमा प्रधानमन्त्री दाहाललाई सलामी दिएको थियो । दुई पक्षीय वार्ता सुरु हुनुअघि चिनियाँ प्रधानमन्त्री लिले नेपाल–चीन सम्बन्धमा नयाँ उर्जा थपिएको महसुश भएको बताउनु भएको थियो । यसअघि प्रधानमन्त्री दाहालले चिनियाँ संसद जनकंग्रेसका अध्यक्ष चाओ लचिसंग पनि भेट गर्नुभएको थियो ।

प्रधानमन्त्री दाहाल आगामी बुधबार बेइजिङबाट तिब्बत जाने कार्यक्रम छ । गत शनिबार न्युयोर्कबाट चीनको हाङचउ पुग्नु भएका प्रधानमन्त्री दाहालले त्यहाँ चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङसँग भेट गर्नुभएको थियो ।

सन् १९५६ मा नेपालका तत्कालीन प्रधानमन्त्री टंकप्रसाद आचार्यले प्रधानमन्त्रीको तहमा पहिलो चीन भ्रमण गर्नुभएको थियो भने त्यसयता उच्च तहमा थुप्रै भ्रमणहरु भएका छन् । चीनतर्फबाट पनि नेपाल भ्रमण उत्तिकै महत्वका साथ हुने गरेका छन् । पछिल्लो समयमा तत्कालिन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको कार्यकालमा चीनका राष्ट्रपति सीबाट सन् २०१९ मा नेपाल भ्रमण भएको थियो ।

शदियौंदेखिको मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध रहँदै आएका दुई छिमेकी मुलुक नेपाल र चीनबीचको सम्बन्धमा धेरै उतारचढाव देखिने गरेको छैन । यद्यपि पछिल्लो समय सरकारले चीन सम्बन्धलाई कम प्राथमिकता दिएको आभाष भैरहेको बेला भएको यस भ्रमण र भ्रमणका क्रममा भएको समझदारीले संभावनाको नयाँ ढोका खोल्ने अपेक्षा गर्न सकिन्छ ।