काठमाडौं । श्रीलंङ्का दक्षिण एशियाको हिन्द महासागरमा अवस्थित भारतको ८० किलोमिटर पूर्वमा रहेको एक टापु राष्ट्र हो । यसको उत्तरमा भारत पाल्क स्ट्रेट, पूर्वमा बंगालको खाडी, दक्षिणमा हिन्द महासागर र पश्चिममा अरेबियन सागर पर्दछ ।

श्रीलंङ्काको कुल क्षेत्रफल ६५ हजार ६ सय १० बर्ग किलोमिटर छ । आकारको दृष्टिले श्रीलंङ्कालाई नासपातीको टापु उपनामले चिनिन्छ भने यसलाई पूर्वको मोती पनि भनिन्छ ।

भारत र श्रीलंङ्कालाई पाल्क स्ट्रेटले छुट्याएको छ । सामान्य प्रशासनिक दृष्टिकोणले श्रीलंङ्कालाई २५ जिल्लामा बिभाजन गरिएको छ ।

श्रीलंङ्कामा १२ वटा नगरपालिका र २४ वटा जिल्ला परिषद छन् । श्रीलंङ्काको राजधानी कोलम्बो हो जुन दक्षिण पश्चिममा अवस्थित छ ।

श्रीलंङ्काको शासन पद्धतिलाई श्री जयवर्देनपुरा कोट्टे भनिन्छ भने यसको ब्यवस्थापिकालाई नेशनल स्टेट एसेम्ली भनिन्छ । करिब दुई सय बर्षको ब्रिटिश शासनपछि सन् १९४७ फेबु्रअरी ४ मा श्रीलंङ्काले स्वतन्त्रता प्राप्त गरेको हो ।

सन् १९७२ भन्दा अघि श्रीलंङ्कामा राष्ट्राध्यक्षको रुपमा संसदको सिफारिसमा बेलायती महारानीले गभर्नर जनरलको नियुक्ति गर्ने ब्यबस्था थियो ।

सन् १९७२ मे १ तारिख श्रीलंङ्कालाइं गणराज्य घोषित गरी गभर्नर जनरलको सट्टा राष्ट्रपति पदको ब्यबस्था गरिएको हो ।

सन् १९७८ मा श्रीलंङ्कामा संबिधान संशोधन गरी संसदीय प्रणालीको ठाउँमा राष्ट्रपतिलाई कार्यकारिणी अधिकार दिई राष्ट्रपतिय प्रणाली अपनाइएको हो । श्रीलंङ्कको प्रथम राष्ट्रपति सन् १९७२ मे मा गोपल्लवा हुन् ।

श्रीलंङ्काको प्रमुख राष्ट्रप्रमुख गभर्नर जनरल हेनरीमुर थिए भने प्रथम प्रधामन्त्री डोनाल्ड सेनानायके थिए । सन् १९६० जुलाईमा श्रीलंङ्काको प्रथम महिला निर्वाचित प्रधानमन्त्री श्रीमती सिरिमाओ बन्दरानायके बिश्वकै प्रथम महिला प्रधानमन्त्री हुन् ।

बिश्वको प्रथम महिला प्रधानमन्त्री श्रीमाओ बन्दरनायकेको मृत्यु, श्रीलंङ्काको ८४ बर्षको उमेरमा अक्टोबर २००० मा भयो । श्रींलंङ्काको प्रमुख राजनीतिक पार्टीहरु युनाइटेड नेशनल पार्टी श्रीलंङ्का फ्रिडम पार्टी हुन् ।

भेल्लु पिलाई प्रभाकरणले नेतृत्व गरेको तामिलहरुको छापामार संगठन लिट्टेले उत्तरी जाफ्ना प्रायद्धीपमा स्वतन्त्र राष्ट्रको माग गर्दै हिंसात्मक संघर्ष गर्दै आएका छन् ।

लिट्टेले राजनीतिक दलको मान्यता २० डिसेम्बर सन् १९८९ मा पाएको थियो । सन् १९५६ मा सिन्हाली भाषालाई आधिकारिक भाषा घोषणा गरेपछि तामिल समस्याको सुरुवात भएको हो ।

१५ बर्षको पुरानो श्रींलंङ्काली संबिधान संशोधन प्रस्ताव ३ अगस्ट सन् १९९३ मा संसदबाट पारित भएको थियो ।

श्रीलंङ्कामा चार तहका अदालतहरु छन् । श्रींलंङ्काको नयाँ राष्ट्रपतिले केन्डी शहरमा रहेको बुद्ध भगवानको अस्तु धातुमा राखिएको मन्दिरमा गई शपथग्रहण गर्ने प्रचलन छ ।

सिंहाली जातिको प्रधानता भएको श्रीलंङ्कामा ६९ प्रतिशत जनताले बुद्ध धर्म मान्दछन् । बुद्ध धर्म श्रीलंङ्काको राष्ट्रिय धर्म हो । (एजेन्सी)