काठमाडौं । फेब्रुअरी २ तारिखका दिन मनाइँदै आएको विश्व सिमसार दिवस आज मनाइँदै छ । यस वर्ष ‘सिमसार : मानव हितको आधार’ भन्ने नाराका साथ यो दिवस मनाउन लागिएको हो ।

दिवसको अवसरमा सरकारी स्तरबाट विभिन्न मन्त्रालयअन्तर्गतका कार्यालयले आ–आफ्नो किसिमले दिवसका विभिन्न कार्यक्रमहरु गरिरहेका छन् ।

विश्वका रहेका सिमसार क्षेत्रको संरक्षण र संवर्धन गर्ने उद्देश्यले सिमसार महासन्धि (रामसार महासन्धि) सन् १९७१ मा इरानको रामसार शहरमा भएको थियो ।

रामसार महासन्धिमा हस्ताक्षर गरिएको दिन फेब्रुअरी २ तारिखलाई स्मरण गर्दै विश्व सिमसार दिवस मनाउन शुरु गरिएको हो । सिमसार दिवस मनाउने खास उद्देश्य भनेको सिमसार क्षेत्रका जलपक्षीको संरक्षण गर्नु हो ।

रामसार महासन्धिले अन्तर्राष्ट्रिय महत्व बोकेका र अति संवेदनशील, संकटापन्न र खतरापूर्ण जैविक प्रजाति वा पारिस्थितिकीय समुदायलाई आश्रय प्रदान गर्ने सिमसारलाई रामसारको सूचीमा सूचीकृत गर्छ । सूचीमा हालसम्म १७२ देशहरु आवद्ध भएका छन् । साथै दुई हजार ४२२ सिमसार रामसारको सूचीमा सूचीकृत भएका छन् ।

सन् १९८७ डिसेम्बर १७ मा कोशीटप्पु वन्यजन्तु आरक्षलाई रामसार क्षेत्रमा सूचीकृत गरेर सन् १९८८ अप्रिल १७ देखि रामसार महासन्धिको नेपाल पक्ष राष्ट्र बनेको हो । यसर्थ सन्धिको पक्षधर भएकाले नेपाल सिमसार संरक्षणका लागि कानूनी रूपमा पनि प्रतिबद्ध छ ।

नेपालमा कुल ६० हजार ५६१ हेक्टर क्षेत्रफल सिमसार क्षेत्रले ओगटेको छ । कोशीटप्पु, जगदीशपुर जलाशय, घोडाघोडी ताल क्षेत्र, बिसहजारी तथा आसपासका ताल, रारा ताल, फोक्सुण्डो ताल, गोसाइँकुण्ड तथा आसपासका ताल, गोक्यो तथा आसपासका ताल, माईपोखरी र पोखरा उपत्यका विभिन्न ताल रामसार सूचीमा सूचीकृत रहेको राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागले जनाएको छ ।

विभागको तथ्याङ्क अनुसार नेपालमा पाइने १७२ लोपोन्मुख प्रजातिका वनस्पति र प्राणी सिमसारमा आश्रित छन् । यस्तै नेपालमा पाइने ८७८ प्रजातिका चरामध्ये सिमसारमा १९३ प्रजातिका चरा, २० प्रजातिका मेरुदण्ड भएका जीवमध्ये १७ प्रजातिका जीव र सात हजार प्रजातिका वनस्पतिमध्ये २५ प्रतिशत सिमसारमा आश्रित रहेका छन् । यसैगरि २४६ रैथाने फुल्ने प्रजातिका वनस्पति सिमसारमा आश्रित छन् ।