काठमाडौं । आज यमपञ्चक अर्थात् तिहारको चौँथो दिन गाई गोरु र गोवर्धन पूजा गरिँदैछ । गाई गोरुको पूजा गरी मीठा खानेकुरा खान दिएर मनाइँदैछ ।

कात्तिक शुक्ल प्रतिपदा एवम् यमपञ्चक अर्थात् तिहारको चौँथो दिन शनिबार गाईको पूजा गरी मीठो खानेकुरा खान दिएर मनाइँदैछ ।

विशेषगरि कार्तिक कृष्ण औँसीका दिन गाईको पूजा गर्ने र शुक्ल प्रतिपदाका दिन गोरुको पूजा गर्नुपर्ने मान्यता भए पनि पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले शनिबार एकै दिन गाईगोरुको पूजा गर्नुपर्ने जनाएको छ । शनिबार साँझ ७ बजेर १ मिनेटसम्म प्रतिपदा तिथि रहेको छ ।

सनातन कालदेखिनै गाईलाई पवित्र मानेर पूजा गर्ने गरिएको छ । गाईको दूध आमाको दूध जत्तिकै पौष्टिक हुने भएकाले गाईलाई गौमाता भनेर सम्मान गरिन्छ । स्थानीय जातका गाईमा हुने जुरोले सूर्य र चन्द्रमाबाट ऊर्जा लिई दूध, गहुँत र गोबरका माध्यमबाट मानिसमा शक्ति दिने भएकाले गाईको महत्व रहेको आधुनिक विज्ञानले समेत प्रमाणित गरेको बताइन्छ ।

नेपालका केही स्थानमा कात्तिक कृष्ण औँसीकै दिनमा गाई पूजा गर्ने परम्परा रहे पनि औँसीको अन्त्य र प्रतिपदाको शुरुमा गाई पूजा गर्नुपर्ने शास्त्रीय मान्यता रहेको धर्मशास्त्रविद् प्रा डा रामचन्द्र गौतमले बताउनुभयो ।

आज गाई पूजा गर्दा श्रावण शुक्ल पूर्णिमाका दिनमा दाहिने हातमा बाँधिएको रक्षाबन्धन गाईको पुच्छरमा बाँधिदिएमा मृत्युपछि गाईले स्वर्ग जानका लागि वैतरणी नदी तारिदिने धार्मिक विश्वास छ ।

यसैगरि आज गोरु, गोवर्द्धनको पूजा गरी मीठो खानेकुरा खान दिएर मनाइँदैछ । वर्षभरी जोतिएर मानिसका लागि सेवा गर्ने गोरुलाई पनि आज पूजा गरी मीठा खानेकुरा खान दिइन्छ । गोरुलाई महादेवको वाहन साँढेका रुपमा पनि पूजा गर्ने चलन छ ।

यस्तै आज आँगन लिपेर गाईको गोबरले पर्वत बनाइ त्यसलाई गोवर्द्धन पर्वत मानेर पूजा गर्ने गरिन्छ । द्वापर युगमा भगवान श्रीकृष्णले हत्केलाले गोवर्द्धन पर्वत उचालेर गोकुलवासीलाई मुसलधारे वर्षाबाट बचाएको सम्झनामा गोवर्द्धन पर्वतको पूजा गर्ने परम्परा रहेको हो ।